Sanat Ne İçindir ?

Öyle bir başlık attım ki yazıya, işin içinden nasıl çıkarım bilmiyorum. Malum konu okyanus kadar büyük ve derin olunca… Ama durun durun bir şekilde açıklayacağım sizlere.

Günümüzde sanatın tanımı kısa cümlelerle yapılmaktadır. Aslına bakarsanız bu kısa cümlelerin bazıları sanatın kısaca tanımını karşılıyor. Mesela, sanat; insanda ki hayal gücünün dışarıya vurumu veya şekil almış halidir, şeklinde ki tanım pekte yanlış sayılmaz. Ama bu tanım sanat felsefesi içinde sadece devede kulak kalıyor. Aslında sanatın tanımı günümüze kadar tam anlamı ile doğru bir şekilde yapılamadı ve hala sanatın tanımını tam manası ile yapacak bir babayiğit ortaya çıkmadı. Ben sanatın çok cezbedici, kışkırtıcı, insanın aklını çelen yaramaz biri olarak görüyorum. Yani sanatı bir vücudun içine sokuyorum ama bu vücut bizim vücudumuz gibi belli sınırları olan bir vücut değil tabi ki. Uçsuz bucaksız, yüzbinlerce renkten, milyonlarca sesten ve milyarlarca sözcükten meydana gelen bir vücuttan bahsediyorum. Sanat aynı zamanda kocaman kollara sahip bir dev gibi, kendisi ile ilgilenmek isteyen herkesi şefkatle sarıp sarmalıyor. Sanat insanı o kadar çok seviyor ki hiçbir şeyini esirgemiyor, hiçbir zaman %99’luk bir destek vermiyor. Her zaman %100’le insanın açlığını gidermeye çalışıyor.

Peki, sanat bu kadar cömertken, insan ne kadar sanat ile ilgilenerek sanatı yüceltiyor? Esas sorun burada başlıyor zaten arkadaşlar. İlk insan dünyada var olmaya başladıktan sonra sürekli dünyayı keşfetmeye çalışmıştır. Havayı, suyu, ateşi, toprağı birer birer keşfeden insan daha sonra kendini keşfetmiştir. Ruhunu keşfetmiştir. Nasıl karnını doyurması için avlanıp yiyecek buluyorsa, ruhunu da doyurması için bir şeyler yapmak zorundaydı. Doğada çıkan sesleri dinledi buna müzik dedi, çevresini seyretti, gökyüzünü seyretti buna resim dedi ve ne zaman yazmayı öğrendi doğada yaşadığı olayları kaleme aldı işte buna da o zaman edebiyat dedi. Öyleyse sanatı sanat yapan doğanın ta kendisi değil midir?

Sanat eski çağlarda çok kıymetli iken, günümüzde insanın sanattan bu kadar uzaklaşması ve sanatı tekrar sorgulamaya başlaması maalesef cehaletin geri döndüğünün bir kanıtıdır. Fakat sanat hala birçok coğrafya için değerli tabii ki. Çünkü sanat hala birçok ülkede her şeyin üstünde yer alıyor. Batı toplumu bugün parmakla gösterilip, gıpta ediliyorsa bunu sanata ve sanatı layığı ile yaşatan sanatçılarına borçludur. Fakat gelgelelim aynı şey batının bir parçası olan bizim ülkemiz için geçerli değildir maalesef. Bunun en büyük nedeni ise insanımızın giderek darlaşan dünya görüşüdür.

Şöyle bir dünyadaki sanat arenasına baktığımızda ülkemizin bu arenaya kazandırdığı sanatçı sayısı maalesef çok çok azdır. Bu az sanatçıların bir bölümü de zaten ya Avrupa’da yaşamış veya halen orda yaşayanlardan oluşuyor. Ne kadar acı! Çünkü bizde sanata bakış açısı öylesine değişti ki sanat, sanat olmaktan çıktı. Bugün sanatçı diye adlandırılan popüler kültürün cahil uşakları aslında birer saray palyaçosudur. Zaten sanatı yok etmeye başlayan da popüler kültürün ta kendisidir.

Yıllardır süregelen bir tartışma vardır ya “Sanat, sanat için midir yoksa Sanat, toplum için midir?”, bunun cevabı aslında gayet açık ve nettir; sanat hiçbir zaman toplum için olamaz. Bu cümleyi okuduğunuzda “hadi oradan sanat eserlerini kim okuyor, yorumluyor, dinliyor o halde” gibi bir yorum yapabilirsiniz. Merak etmeyin şimdi bu konuyu da açıyorum.

Leonardo da Vinci hala gizemini koruyan Mona Lisa portesini sizce toplumun beğenisini kazanmak için mi çizdi? Peki, J.S. Bach klavsende çaldığı o eşsiz eserlerini topluma kendini beğendirmek için mi besteledi? Bunların cevapları kocaman bir HAYIR! Zaten amaçları halk olsaydı şu an bu isimlerden bahsediyor olamazdım.

Bir sanat eseri üzerinde çalışırken sadece estetikliğini düşünürsünüz. Kendi hayal dünyanızı en iyi şekilde eserinize dökmek istersiniz. Resim çiziyorsanız, fırçanızdan tuvale sürülen boyaların ahengini düşünürsünüz. Çünkü o resim, sanat ile sizin ateşli sevişmeniz sonucu ortaya çıkan bir varlıktır. O resim sanat ile sizin çocuğunuzdur. Peki, siz bu eseri topluma beğendirmek adına hayal gücünüzü sınırlandırsaydınız ve popüler bir akımı tercih etseydiniz sizce bu sanat ile sizin çocuğunuz olur muydu? Hayır! Bu siz ile toplumun çocuğu olurdu. Yani bu durumda siz toplumun arzularını yerine getiren ve hayal gücünüzün baltalanmasına izin veren sıradan bir ressam olurdunuz.

Yukarıda resimden örnek verdim fakat resim, yozlaşmanın en az olduğu sanat dalı. Esas yozlaşma ve kirlenme müzikte var ve bunu hepimiz gayet iyi biliyoruz. Amerika dünyanın en büyük müzik piyasasının olduğu yer ve her gün yeni bir pop şarkıcısı ortaya çıkıyor ve bu şarkıcı alıp başını gidiyor. Aynı durum bizim içinde geçerli fakat biz de alıp başını gitme durumu yok. Çünkü genelde bir yıl bile olmadan unutulup gidiliyorlar. Bu şarkıcılar piyasaya girer girmez kendilerini sanatçı ilan ediyorlar. Küstahlık işte bu kadar zirvede, koskoca sanatı saçma sapan şarkıcıların bir o kadar saçma şarkılarına alet ediyorlar. 

  

İşte bu popüler kültürün şarkıcıları halkın nabzına göre şarkı yapıyorlar. Bunlar için sanat hiçbir anlam ifade etmiyor. Sadece pop müzik için geçerli değil elbette bu söylediklerim. Fakat dünyada en çok dinlenilen bu tür olunca en çok patlakta burada oluşuyor. Yaz geldiği zaman hareketli şarkılarla dolu kalite yoksunu bir albüm, kış geldiğinde yavaş şarkılarla dolu kalite yoksunu bir albüm daha… Buna sanat dedikleri zaman ise kahroluyorum. Ülkemizde sanatın tek olduğu müzik türü Türk Halk Müziği yani türkülerdi ama türkülerde artık yozlaşmaya, yeni çıkan türkücülerin türküleri adeta birer şaklaban şarkısı haline getirmesiyle Türk Halk Müziği de ölmeye başladı. Bir de değinmeden edemeyeceğim bir türkü türü daha var ki en büyük nefretim ona arkadaşlar. Ankara havası adı altında hadsizliğin, terbiyesizliğin, sanat yoksunluğunun gözler önüne rahat rahat serilmesi ve garip bir şekilde insanlar tarafından çok beğenilmesi aslında ülke genelinde müzik sanatının öldüğünü gösteriyor. Sadece bir avuç tutunmaya çalışan sanatçı kaldı, onlarda olmasa zaten sanatta tamamen karanlıktayız. Bu sanatçılar elbette sadece müzikte değil. Zaten dünya geneline baktığımızda bir Chopin, bir Handel, bir Ronsard ve bir Van Gogh gibi sanatçıların yeniden dünyaya gelmesi çok zor. Sanatçı olmak hiçbir zaman kolay olmadı arkadaşlar fakat sanatçı olmak için gerekli olan ilk adımı atmak ise bizim elimizde. Bu adımı atarken eserler vermek istediğimiz sanat dalında ne kadar iyiyiz bunu ölçüp biçmek sadece bizim elimizde. Kimse bizim hayal gücümüze ambargo uygulayamaz. Hiçbir zaman sanatı bir kenara atıp toplumun arzularını gidermeye çalışmamalıyız. Çünkü toplumun arzusu hiçbir zaman tükenmez ve bu arzuların hiçbiri sizin hayal gücünüz kadar saf ve temiz olmaz.

Dostlarım, işte bu yüzdendir ki hiçbir sanat eseri toplum için yapılmaz, önce kişi kendini tatmin etmelidir. Sonra zaten sanat o cömertliği ile o muazzam eserinizi kabul eder. Sanatçı eserini sanat için yapar ve bunu toplumla paylaşır. Lütfen bunu unutmayınız çünkü bu toplum için yapmak anlamına gelmiyor ki zaten her sanatçıda toplumla paylaşmıyor eserini. SANAT, HER ZAMAN SANAT İÇİNDİR!